BABAD ARUNGBINANG pupuh 3 dumugi 4

Naskah Babad Arungbinang Hal 18-19.

PUPUH ASMARADANA
(3)

1. wauta ki jaka sangkrib, kyai Honggayuda putra, nênggih ingkang wuragile,
    pinanjangkên dharitanya, sanggya lalakonira, purwa wasana dhinapur,
    myang nistha madya utama.

2. cinatur sabilik bilik, kang kêlair miwah samar, sanadyan ing sausike,
    kewala suksa winêwar, susatya ring pandriya, mongka darsana tumuwuh,
    tumuwuh ing dunya.

3. dening anak putu sami, buyut canggah wareng miwah, dhêg udhêg gantung
    siwur, lan sapiturutnya pisan, yogya nguninganana, salir lalakon lulhur,
    cinathêta kaprayitnan.

4. pêndah ywa lingsêm nglakoni, kodrat iradating Suksma, ingkang murciteng
   dhirine, tumêrap papa cintraka, lan aywa girang girang, yen anggonira
   kadunung, kaharjan singgih astama.

5. jêr lagi winayar dening, Allah kang murba misesa, mung ywa lali panrimane,
    êning tyas sabar tawêkal, asih sêsama sama, kawula wênang nênuwun, kang
    murih mulyaning jiwa.

6. krana apsah sangking dalil, subhanahuwatangala, ngudaneni ring titahe,
    titah kang byakta pamudya, sarta lawan agama, wawajid dawajid dau, sapa
   têmên tinêmênan.

7. kosok balike sabilik, sapa cidra cinidranan, wus mengkona ubayane, lah iki
    goningsun marna, carita kuna kuna, labête para luluhur, tan kênane idoa.

8. dupeh ngong nora ngalami, duk jaman sêmana iya, pêsthi kinira yen goroh,
    nanging sun ajrih doraa, lan dudu pupulasan, jalaran nggoningsun wêruh,
    ngambil sêka têtulisan.

9. wirayat kang swargi swargi, mêdhar lakone pribadya, ya kang sun gawe
    wêwaton, lamon tan mangkono uga, mangsa kita wêruha, mêngko sun apus
    ing têmbung, murih padha mangêrtiya.

10. lakone ki Jaka Sangkrib, liwat nggone kasangsara, sinikang para kadange,
      nadyan kang rena sudarma, samatra tan ngopreya, marga anggane
      sakojur, katrapên meh tanpa sêla.

11. pating palopor kaeksi, gêtih nanah mara wayan, sing amulut jrih amire,
      linarang malbeng sayasa, andhêlik neng kêbonan, sahunggyane lawan turu,
      trêkadhang neng ngandhap pisang.

12. miwah emper kandhang sapi, tanapi emper gêdhogan, gumlinting saestha
      layon, tatkala sinungan boga, binukti aneng britan, jiwa rusak kulu kulu,
      lir kêkere kawistara.

13. langkung denya kawlasasih, tan jamak sasama sama, kabeh kadang
      pamuwuse, ngilangkên  andhana juga, dêp idêp gawe wadal, nadyan lunga
      mati sukur, aja cêdhak mênek tular.

14. yen tular ambilaeni, pêsthi lamon wurung jalma, wong ngurip dadi kêkere,
      cotho tan bangkit ngupaya, sandhang pangan nang dunya, wong siji kewala
      amung, nglakoni tan dadi ngapa.

15. datan ta ki jaka sangkrib, siyang dalu monta drasa, tumplêk amblêk prih
      atine, limut nora umanon rata, angrasa bosên gêsang, mung ngesthi marganing
      pati, mangunandik wardaya.

16. ya Allah kang maha Suci, kawula nuwun pralena, sampun jêjêmbat wirage,
      ngantak antak wontên dunya, angêntosi punapa, tan manggih sênêng sêpangu,
      enggal mantun sirnakêna.

17. kawula pan botên bangkit, adamêl pêjah pribadya, kados pundi puwarane,
      sanadyan awet gêsanga, anggung dados gêgujêngan, sinikang sanak sêdulur,
      yayah rena karuh mitra.

18. aluwung dinamêl mati, sawastu kawula rila, tan wuninga akerate, dados
      sadhasar nêraka, jahanam gih sumongga, mung mangke enggala lampus,
      payah anandhang cintraka.

19. mangkana ki jaka Sangkrib, saya kagagas karantaka, cipta amêlêng têkade,
      pan namung marganing pêjah, ambirat liring boga, nadyan toya nora
      nginom kinajat nuliya pêjah.

20. sarta sêdya angoncati, sangking wismaning sudarma, murih ilang kuwatire,
      yayah rena para kadang, lêstariya astama, sêtyaning tyas pribadya mung,
      kang angangkat lara lena.

21. ngaler ngilen jaka sangkrib, lingsir ndalu wancinira, tan adoh kendêl
      lampahe, mulat mbeji lir pênimpang, toya wêning kawuryan, ki jaka nungku
      neng ngriku, anganyam ayam palastra.

22. trêkadhang kungkum ing warih, bakda kungkum nulya minggah, tapa
      kur munggeng pinggire, ngantak antak minta pêjah, lamon ana wong
      liwata, anggiwar nutupi irung, lumayu balokekan.
 
23. ki jaka tumungkul nangis, dangu wus tan kambon boga, sariragnya
      sawang layon, lalu angagra usika, nupi lami antara, nênggih kawandasa
      dalu, murcita pilal hyang Suksma.

24. ngudaneni kawlasih, wawalês tarak subrongta, karaos sarira entheng,
      pêrih ngêthok linu sirna, ngungun ing tyas ki jaka, mangkana usiking
      kalbu, iki lah paran sumarma.

25. abêneh rasaning kulit, otot bêbalung kêpenak, apa ta waras wak
      ingong, nanging mokal yen waras, ki jaka gya anggrayang, jasade sakojur
      alus, katrap wus sirna sadaya.

26. dupi byar baskara mijil, surat pranawa katingal, estu wus purna katrape,
      tilase nora kêtara, pra galba soteng jiwa, ki jaka mumudya sukur, pitulung
      hyang kang murbeng rat.

27. tuwuh nistuda mangesthi, kayatnan sireng dumadya, mangoneng
      ngêningkên panon, mênggah rih pambudidaya, kang yowana linakyan,
      apa kentar apa mantuk, yen malih tanpa paedah.

28. mongsa wurung den ngis êngis, sanak kadang kangastama, ujar
      tan ana tinolah, ora bandha ora pakra, nadyan ana ngropeya, mung
      anganggêp ala nganggur, uripe prasasat ewan.
 
29. amur ta lunga angaji, ngaji angajap akerat, kadonyan pira lawase, amung
      sagêbyaring kilat, tan langgêng ananira, akherat datan paitung, caritane
      santri wignya.

30. jan bêcike ngong angalih, jênênging bocah ngong buwang, salin jênêng
      tuwa mêngko, ki jaka dangu ngupaya, nama ingkang cinarya, binudi
      tandha wis manggih, pêparab surawijaya.

31. nulya kentar sangking beji, ngaler nêkuk ngilen nabrang, pasidhatan
      jog pêpereng, pereng wukir bulu sapta, ngaler katiwang tiwang,
      nurut sapinggiring gunung, marga lit rungkud sinêrang.

32. rangu rangu gyan lumaris, de kongsi nêdyeng wardaya, ing bojong
      sari pêsantren, nguni wus miyarsa warta, guru ngaji kasudra, ran kyai
      Mukhamad Yusup, anjênêngkên pariwara.

33. yeka pinêlênging galih, sumuksa ngaji bêbadah, Surawijaya tekade,
      mengo karameyan dunya, angesthi têpêt loka, dupi wanci lêrês bedug,
      lampahnya tumurun ngetan.
 
34. umiyat kali wêwêning, kendêl siram ing narmada, sarya masuh
      kawacane, sinjang rasukan lan dhestar, wit tilasing ngalara, sêdangune
      tan winasuh, mangkyarsa binêrsihan.

 35. busana kaêpe têgil, tinunggu kungkum narmada, ri sampun aking sinjange,
       mêntas dandan lumaksana, mêngaler ngilen minggah, wukir candhi jati purus,
       kangsi luk rungkud sinêrang.

36. ongga kaborang ri bandhil, kasangsang ing tarulata, salir bêbaya
      tan tinon, darpa ring tyas murwa brangta, riyolat manting raga, sangking
      kumêdah maguru, artine sarak ibadah.
    
37. wus angancik igir wukir, tumurun wimbaning arga, nusup nusup ngaler
      ngilen, kali sruni sinabrangan, wong ngadus tinakenan, sanak pundi
      dalêmipun, kyai guru bojong sêkar.

38. tinêdahkên gya lumaris, prênahing pêsantren prapta, pinuju linggih
      neng suroh, kiyai lagya mumulang, santri angaji kitab, Surawijaya andhêku,
      ing latar ngandhap tritikan.
 
39. cingak keh santri mangeksi, tiyang ndhodhok ing tritikan, kyai guru
      lingnya alon, pundi jêngandika anak, pun bapa kêkilapan, ingkang tinanya lon
      matur, kawula tiyang ing kitha.

40. pun Surawijaya nami, sêdya sowan jêng sampeyan, kiyai guru nulya
      ge, ngacarani kinen minggah, Surawijaya minggah, kaduk têbih linggihnya,
      ingawe kinen majênga.

41. sawusira majêng linggih, neng kering sang muniwara, kyai guru lingnya
      alon, anak ngapuntên andika, kula dereng kacêkap, lan andika imbal wuwus,
      sawêg ewêd amumulang.
 
42. kêtanggêlan kantun kêdhik, anak den sêkeca lênggah, umatur sarya
      ngrêrepeh, inggih sumongga sakarsa, nuwun kalajêngêna, mangkana kiyai guru,
      nglajêngkên denya mumulang.

43. kitab usul nahwu tafsir, takarub mantek jur miyah, lapal maknane tineteh,
      kinêtrek tumêka murad, santri keh gantya gantya, lulurah kalih ambandhung,
      mangsungka kacaryan kang mulat.

44. denya pratela marnani, niskara têmbaya kitab, ya ta wau sadangune,
      Surawijaya myar saksa, makna murad ing santri, kasêbut parentah Rasul,
      miwah dalil kang lawiya.
  
45. saya sêngkud jroning galih, gêlêng gumolong panyipta, ngibadah pêndhênging
      batos, salir ing reh nora ketang, antara wus palasta, pamulange kyai guru, santri
      mundur pamondhokan.
  
46. kiyai guru manggihi, tatamu Surawijaya, gya mijil pasugatane, wedang
      saka purantinya, nambrama mangun mitra, wêcana kyai guru, anak ngong
      Surawijaya.
 
47. praptanipun wisma mami, punapa ingkang kinarsan, damêl gupita tyas
      ingong, dentên têtigas kawuryan, nêdha kajawarnana, Surawijaya umatur,
     pramila kawula sowan.

48. ngarsa sampeyan sang yogi, rehning kawula punika, angraos kêlangkung
      bodho, dereng pisan sumêrapa, lampah sarak ngibadah, kang dados wajib
      tumuwuh, sêtya angaji kawula.
 
49. nungku ing pêsantren ngriki, anuwun barkah piwucal, kiyai manthuk dêlinge,
      lah sukur mêngkatên anak, inggih sami sarayan, ya ta wau kyai guru,
      sadangunira tumingal.

50. sêrandunireng têtami, pinanduk sangking pirasat, myang piyapati pasale,
      lapli maknawi kawangwang, tuhu manungsa tama, mung during mangsaning
      tuwuh, ing têmbe mangsa wurunga.

51. tansah ngunandikeng galih, iki wong gênêp pêtheknya, pintêr tur kêndêl
     dhasare, pantês mbêkakas nêgara, dudu murwating desa, dungduman santri
     ya dudu, anulya ris sabdanira.
  
52. gih anak langkung prayogi, sumuksa ngaji babadah, nungku tumamêng
      pêsantren, napa malih ing ngupaya, ngatase tiyang gêsang, gih amung talabul
      ngilmu, ujar kang sampun mupakat.

53. mupakate tiyang santri, prêlu pinurih ngupaya, ngilmu kang dadi wajibe,
      nanging têmah kêkilapan, ngilmune tan pinanggya, mung angaji muluk muluk,
      anjajah kehing kitab.

54. lapal makna sehat têrkib, yen sampun sagêd winastan, niku kang wujud
      ngilmune, sarta sêmbayange rasa, putus tan malih ngucap, tur niku satêmênipun,
      lan ngilmu dereng bênthikan.

55. anak den sabar ring kapti, barang reh aywa kasêsa, sisikune kaupados,
      yen ugi sampun pratela, mangsa wurung ing karsa, nging mangke kendêl
      rumuwun, angayêmana sarira.

56. anata nata pênggalih, neng ngriki wis makawula, binjing ngampil gampil
      tiyang ngaos, yen sampun tawajuh ing tyas, wau Surawijaya, nut kêrsane
      kyai guru, gya sinung pondhok pribadya.

57. dumunung neng kêring panti, ri sampuning tigang dina, sinalinan busanane,
      kêlangkung denira  trêsna, kyai guru tumingal, wit sangsara sêmunipun,
      mila gung winimbasara.

58. tan winarsa kehing santri, lamon bakdanya mumulang, sêksana lênggah
      karoron, kalawan Surawijaya, sênêng imbal wêcana, jalaran kiyai guru,
      Mukhamad Yusup wus wikan.
 
59. surating maya kaeksi, Surawijaya niscaya, bêneh jalma pere pere,
      pêsthi têrahing ngutama, sarta sampun kawang wang, pan duk têsmanireng
      semu, kendêl krêtarta antêpan.

60. ki guru sêdyaning kapti, yen pinarêng sarta kodrat, yun angurip urip
      mangke, dhumatêng Surawijaya, alon wijiling sabda, Surawijaya sutengsun,
      ywa susah kita ngajiya.

61. sinau caraning santri, kaloreyan tanpa wêkas, kasep pêngarêp arêpe,
      umatur Surawijaya, kula sampun miyarsa, kala sampeyan mumuruk,
      pratela ungêling sastra.

62. kocap prêluning ngaurip,. Inggih pinardi ngupaya, ngelmu Islam pamurihe,
      pramila kula kumêdah, ngaos ing pêsantrenan, margine talabul ngilmu,
      lan malih sampun kacêtha.

63. salat gangsal wêktu wajib, sintên kang tilar duraka, ginanjar bilih linakon,
      kiyai guru wêcana, dhasar mêngkatên uga, kitab tan siwah sêrambut,
      sangking dalil pasthi apsah.

64. nanging wau kang den eji, dening tiyang santri kathah, sawêg pratêgali
      mawon, upama karya wisma, lakar taksih wadungan, lamon tan bangkit
      angêlus, lan ngadon adoni lakar.

65. keh bêkakas tanpa dadi, pating jalêmpah kewala, tangeh yen ngadêg
      wismane, lah sêmantên malih kitab, lapal anjaluk loat, loat minta muradipun,
      murad aminta sarasa.
 
66. sarasa aminta trêtil, trêtil punika tatrapan, yen tan bisa natrapake, ngajiya
      kitab sayuta, amung tibeng gilingan, mubêng mubêng têmu gathuk, ngibarat
      bali ngibarat.
 
67. pundi kang den ngibarati, dadi anggêp ngayawara, mêngkatên ing
      salakone, nanging ta santri wus kaprah, mrêdi wigyaning kitab, kranten milik
      asilipun, paitan ngupaya boga.

68. lire kadi kula niki, tinub sakathahing jalma, awit sangking pintêr ngaos,
      parêntah wong tan kewêdan, gampil praptaning boga, napa jêngandika
      ayun, madêg dadi kapruitan.

69. Surawijaya mangsuli, pan inggih kula tan sêdya, kêpengin dados
      paguron, cêkap kangge piyambak, kyai guru lingira, gih mulane kula tutur,
      tan susah angaji kitab.

70. dika dede calon santri, dede cêcalon sudagar, calon tani inggih dede,
      pinasthi calon satriya, kapriyayen utama, lamon kongsiya kêbintur,
      pratengkahe santri nistha.

71. pintên kadare wong santri, andum bathi dagang tuna, bêcik tingkah
      kapriyayen, brêkat mupakat tur babar, mleberi kadang mitra, tumêka
      satêdak turun, mênawa dadi jalaran.

72. nanging kangelan sayêkti, wong ngurip urip darajat, lara lapa pitukune,
      sanadyan lara lapaa, yen tumpang sapanyipta, myar pangawruh wowor
      sumbu, lara lapanira muspra.

73. wurung mukti sida mati, sida tapa wurung tampa, marmane nak
      ingsung angel, priyayi angulah praja, lan inggih ngulah badan, sami ugi
      pajunipun, mênggah tatraping sarasa.

74. anapon sinau santri, puniku reh lalampudan, sangking tan conggah badane,
      karya miranti darajat, murih awya kapiran, wong ngurip kapiranipun,
      kurang sandhang kurang pangan.

75. aluwung dadiya santri, dimen pinêcraya ing lyan, supaya kandêl uripe,
      lan dadi pangulat ulat, mutawatiri praja, mêngakatên sajatinipun, umatur
      Surawijaya.

76. lamon mêngkatêna aming, kirang prêlu mênggah kula, nungku ngaos
      neng pêsantren, pintên warsa warsa talab, kanggone ming kinaryo,
      ing ngriki mangêrtosipun, inggih bangsa ngalam  donya.

77. mangka niyat kula inggih, ngupados amal akherat, mila yun kumêdah
      ngaos, sapintên lamining dunya, langgêng wontên akherat, criyosipun
      para kaum, ngupados sangu palastra.

78. kyai guru wêcana ris, carita datan pinanggya, angawur awur kimawon,
      ngaji ngajap ngajap swarga, swarga jaman akherat, akherat bisuk
      nek lampus, sangking pundi pambudinya.

79. lah mbok rinasa pribadi, kêpripun gone amarna, jaman pati luwih elok,
      lagi marna jaman gêsang, kewala tan kacêkap, srsn wong cebol
      anggayuh, lintang mangsa kalêksanan.

80. wong lumpuh arsa ngidêri, ing jagat mangsa têlês, lunga sêking kang
      angesod, gumujêng Surawijaya, ing galih nora nduga, ring sabda kyai
      guru, nanging ta ana empêrnya.

81. kyai guru angling malih, mungguh babagan akherat, botên kenging
      cinariyos, pan aming wallahu aklam, Allah kang langkung wikan, dene
      kang kena rinêmbug, masalah urip neng dunya.

82. niku kang kula wêruhi, marga bêcik lawan ala, bênêr luput ing
      pênggawe, awit tingal tiningalan, rasa risi karasa, sumantan tiru tiniru,
      sami tiyang ngalam dunya.

83. saya kêrasa jro galih, Surawijaya miyarsa, kyai guru wirayate,
      kawula nuwun sumangga, ing sakarsa mrêdiya, nadyan bêntusna ing gunung,
      jêgurêna ing samudra.

84. sakit pêjah tan gumingsir, lan inggih sampun prêcaya, ulun lumiring
      sapangreh, kyai guru wêcana, sukur sêtya ing kula, lah mangke carita ingsun,
      bongsa gêlar myang ngibarat.

85. milane sun ngibarati, jatining makripatullah, tan kêna kawruh ambêlok,
      sangking ing nêtra kapala, amung sangking sarasa, sarasa pangawruh
      putus, lan sangking dalil nistura.

86. krana santri sami ngaji, amrêlu makripatullah, ngikêt lan jur pakartine,
      puwara kalunta lunta, kayungyun têrkib sakhat, kaliwatan ing pangrungu,
      ruruba gung kang pinanggya.
  
87. Surawijaya tur neki, kang mêngkatên pariwara, punapa tan nêdahake,
      babaku kang ing ngupaya, têmah kalingga nata, wêcana kyai guru,
      yêkti guru wus amawas.
 
88. jêmbar rupêke kang lagi, ngupaya bisaning basa, tan kenisi nami kang
      wong, lamon guru boten nimba, momotaning wawadhah, anggêr wong
      bae jinuju, arane wong siya siya.

89. pama cindhil den wenehi, pangane padha lan gajah, mangsa kuwata tutuke,
      sumawana kadi dêsa, cilik kanggonan raja, nora mulya malah ajur, milane
      nganggê timbangan.

90. yen kita yun angawruhi, jêjêre makripatullah, ingkang samya pinipadon,
      dunung wiwitan agama, anak langkung prayoga, nanging dên awas ing kalbu,
      sêsirikaning makripat.

91. ati linyok ati sakit, katrine ati palastra, lan makripatullah adoh, wijang
      wijange sun jarwa, ati linyok adarbya, wong kang munapek sêdarum,
      munapek bangsaning khewan.

92. dadine manungsa lapli, khewan maknawi têgêsnya, nyata manungsa wujude,
      ananging pambêkan khewan, tangeh wruh kira kira, nyêrkutu sumingkir
      ngurus, dênê mungguh ati lara.

93. wong pasek ingkang darbeni, pasek bangsa mina setan, manungsa
      lapli larane, setan maknawi kawangwang, nyata wujud manungsa, pambêkane
      setan wutuh, karêm sasar ambêlasar.

94. anapon ran ati mati, wong kapir ingkang kanggona, khewan lan setan
      bangsane, insane akis kawistara, nyatu wujud manunga, ambêk khewan
      setan juhut, drêngki dakwen panastenan.

95. ana dene ingkang sidi, ati tawajuh nisthaya, wong mukmin salih kang
      duwe, iyeku bongsa mukhamad, ingkang kawawa tampa, sasmitanireng
      Sukmagung, pracihna makripatullah.
 
96. yen bisa bêngkas ing tyas tri, wruh pembabaring kasidan, lêstari trang
      panuggale, dat kang sumorot ing ngalam, sarta dat kang nistura, ywa andika
      salah surup, ing ngriku kalangkung pragya.

97. lamon sisip nyêkuthoni, sotaning dat kang pratistha, yen tan wruh wijang
      wijange, akeh madêg kapruitan, wêjange tuna dungkap, siswane nora
      anggayuh, jêjêring dat kang samep.

98. êdate loatipun urip, tan catinatrap sarasa, yen mêngkana uripa ingong,
      iku sanyatane Allah, lah iya urip kita, anane dumunung wujud, yen
      mêngkona wujud kita.

99. kanyatahan Maha Suci, mengkotên penganggêp salah, sulaya lan
     pathokane, yêkti tan pinanggyeng ngakal, kiyammubin napsiha, Allah
     jumênênge tamtu, pribadi tan lawan liyan.

100. mummasalah lilkhawadis, prabeda sakeh kang anyar, êh anak
        den ngatos atos, kaliwat pakiwuh gawat, doning makripatullah, yen uga
        kabeh rinêngkuh, jejer wong kêjaba riyah.
   
101. yen datan ngrasa duweni, niku jêjêr kadariyah, lamon parêngan
        rêngkuhe, dumadya wong mutajilah, Surawijaya myarsa, jêdhêg
        kewêdan jro kalbu, umatur paran kang yogya.

102. nuwun pamulang kang pasthi, kamantyan limut nistuda, ambêbana
        anggen anggen, kyai guru lon manabda, keh ngibarat trangêna,
        kang tumiba ing pandulu, gandhengên lan
        budinira.

PUPUH KINANTHI
(4)

1.    mangka panginjêning mahluk, ring kahanan dat sajati, aran dat
patang prakara, kang murciteng wujud wungkim, kang dingin
dat wujudiyah, ngaraliyah kaping kalih.

2.    baimmah dat kaping têlu, rokhayat pingpatireki, pan sangking
dat uluwiyah, yaiku ingkang nyoroti, dat uluwiyah niscaya, ingkang
têtêp dat gingsir.

3.    dene kang awarna catur, winêstu araning jirim, jirim iku dating
ngalam, ngaral puniku mamardi, dumunung sipating ngalam, ran
ngalam kang kongan gingsir.

4.    ngadam tanapi maujud, dungdumaning ngalam yêkti, wang wang
sinungsun ing johar, mulane darbe pangrêti, ran johar alusing ngalam,
kang datan kêna binagi.

5.    jêjêre kita lan ingsun, dungdumaning wujud mungkim, pêrange
patang prakara, bakda ngadam kang sawiji, bakda wujud ping
kalihnya, sayujan etang ping katri.

6.    kaping pat ngalimallahu, annahulayujad nênggih, têgêse dhingin tan
ana, lan nuli ana sêmangkin, wangsule mring dat ana, sayujad
mardine ugi.

7.    tinêmune ngadam mojud, kaping ngêpate mungkasi, pan ngalimallahu
ana, ulayujad pinrih maring, ana tinêmu ing sarak, miwah kang
dat pinanggih.

8.    ing sarak ngalam tan wêruh, mung Allah kang ngudaneni, wajibul
wujud nistura, yeka ingkang asma kadim, langgeng nora owah-owah,
masesa ing sahir kabir.

9.    lan yêgya wruhana khukum, kang rumêrab ari latri, mongka ngukum
miji wanta, gyaning makripatullah, gih khukum tigang prakara,
ngakal sarak ngadam asthi.

10.  ngakal latri kang winêngku, wajib mokal lawan jais, wêwangkone
khukum saraka, prelu sunat makruh tuwin, khalal atanapi kharam,
de khukum ngadat mêngkoni.

11.  wujud kang dumunung wujud, lan ngadam dumunung ênir, wujud
kakêmbulan ngadam, myang wujud pratistheng ênir, lungguh tangi
lan lumaksa, awya tilar khukum katri.

12.  yen tilar têmah dahuru, pangrat buta jroning ngati, sutengsun
Surawijaya, suwawi dika tinggali, inggih kang sewu jêmbangan,
kabeh ingsenana warih.

13.  kalêres ing wanci bêdhug, ing ngriku sajroning warih, punapa
wonten sêdaya, wayangan kula ndaragni, kêlamonta wangamokal,
tur niku entên warih.

14.  dede baskarane wastu, mung wayangane kang eksi, ujwala sisiring
uga, mêngkatên ngibarat neki, têng swaning dat uluwih, kang sumorot
wujud mungkim.

15.  mungguh dat wajibul wujud, tan ana agnyêmburuhi, nora warna
nora rupa, tan gatra sapmata tanpi, datan ênggon data rah, ngandika
datan palathi.

16.  ora swara myang tan khurup, tan anetra aningali, pamyarsane tan
pakarna, nanging ta anane pêsthi, sasmita ngêbêki jagat, lamon dinumuk
tan kêni.

17.  Surawijaya kayuyun, miyarsa wirayat sidi, kawula nuwun pitêdah,
sajatosing wujud pasthi, kyai guru wêcana, lah den sareh suta mami.

18.  mênawa sarta lan wahyu, mangsa wandeya mangêrti, nging tan
keni binêdhagal, bok bilih kayatnan sêling, jajal jamal kamal kahar,
sangking pangluwêd pribadi.

19.  tan kêna ngandêlkên wuruk, wuruk mung upama wiji, kang winuruk
pama papan, sanadyan wijiya becik, lamon tan durna ing sela, watune
datan pasiti.

20.  katamana truh lan mepu, mongsa tuwuha pun wiji, yen intuk papan
prayoga, wijine tuwuh andadi, nanging yen pinarag ama, wurung dadi
sida mati.

21.  lah suwawi padha mêtu, palêsiran turut margi, Surawijya sandika, kalih
gya sami lumaris, madya latri wancinira, anuju purnama sidi.

22.  sadangu nira lumaku, kyai guru ngibarati, sagung ingkang kawistara,
myang swara swara kapyarsi, minongka pangimbir cipta, panginjêning
dat sajati.

23.  jalaran lantip jro kalbu, Surawijaya nampeni, lir pariwara ngibarat, mung
kantun lenge kang pasthi, ri wusnya winawas-awas, sanggya prêlambang
tinampi.

24.  nulya nyikêp kyai guru, mêjangakên wujud pêsthi, sanalika trêp nistuda,
byakta ing tyas anampani, lir satutistheng rimbagan, yayah sasongka
dadari.

25.  jajahaning rat kadulu, lukita lumêkêt yêkti, pamejangnya sinampe,
purwa ghaibul ghuyubi, lening ghaibul ghaiwah, martabat sapta
mungkasi.

26.  samandhala wus kacakup, myang sirnaning dat kang munggying, ngarallimah
tinarbuka, antarane bilik-bilik, têngran sapta bab kababar, munggyeng
sipat wujud wajib.

27.  nugrahaning ywang Suksmagung, Surawijaya sampuni, rinarabwara
nirmala, kadyanggane bêdhah nagri, amboyong lalêngka ningrat,
birat salir walangati.

28.  muhung panarima mungguh, gagal agul agul êning, tatag tanggon nrang
wiweka, kukuh abakuh nglingguhi, dungdumaning ngaralliyah, waswatir
kentas wus kentir.

29.  rampung pamêjang gya ucul, panyikêp samana glis, Surawijaya ngrasana,
ling ngira sang maha muni, sutengsun Surawijaya, pamêjang ngong
mring sireki.

30.  tarêk sêkawan kapungkur, kang tumiba para santri, satariyah khalwatiyah,
bastiyah lan akisbandi, pama den yitna kewala, reh kang bebayani budi.

31.  kibir riya sum ngaujub, dên samar samun pangliring, sabar tawêkal
noraga, wicaraning lyan sakalir, sikêpên ywa sinulayan, jêr kita
sampun mangêrti.

32.  samangke manira dhapur, paraboting satriya di, kabudayan mangun
laga, ngilmu jaya wijayanti, tunggal sêsoroting edat, nging bêneh
karkating kapti.

33.  bantêrane munggeng bantul, jêjêre kita pribadi, êndi kita niyatêna,
bantul obahêna nuli, rumambat tistheng bantêran, campuh lan
sêdyaning galih.

34.  nulya kyai guru muruk, sabalad balad ing ngaji, sampun katampen
sadaya, purwita madya mungkasi, tuwin ngilmu manjing jiwa,
myar panolak sanes jinis.

35.  du king wanci bangun esuk, sakaliyan samya mulih, byar kênyar
sami sêmbayang, subuh dumunung ing masjid, bakda salat gya
mumulang, kyai mring para santri.

36.  wanci tabuh nawa rampung, mundur sakeh para santri, kyai guru
kantun lênggah, lan Surawijaya aming, kalih samya pagunêman,
masalah sarasa ngelmi.

37.  wutah wahyaning pangawruh, samya sênêng ngira kalih, kang
mumulang lan kang tampa, tineteh putus patitis, Surawijaya tan
kewran, nimpuna salir pangrêti.

38.  saenggo puspita kudhup, sêmangke mêkar gon damrit, wangi
jaba ing jro ngambar, wrêksa cêndahana upami, pantês
pamatining basa, antara lami tri sasi.

39.  Surawijaya neng dhusun, bojong sari mrêdi ngelmi, tan kirang
pamulasara, kiyai guru magêng sih, alon denira wêcana, Surawijaya
nak mami.

40.  jêngandika ywa kêtungkul, lah kita wangsula nuli, dhatêng tanah
desa kutha, malah sagêda angabdi, ing panjênêngan narendra,
ing ngriku bok dadi margi.

41.  drajat kapriyayen timbul, matur sandika ngastuti, mugi angsala pandonga,
pukulun sang maha muni, kyai guru sabdanira, kula
dongakêna ugi.

42.  Surawijaya mit sampun, salaman nulya ngabêkti, kentar sangking
bojong sêkar, denira lumaris aris, wirandhungan mangoneng tyas,
ketang trêsneng guru nadi.

43.  ngangên angên jro lumaku, kadi dereng nêdya mulih, mring sayasa
tanah kutha, cinipta datan piasil, apadene suwitaa, ing
panjênêngan Nrêpati.

44.  sapata kang gêlêm nanggung, entheng wawrate wong ngabdi,
mung kanggo gawe arahan, miliki sandhang sasuwir, lawan pangan
sakêlêdan, angur nglanguta wak mami.

45.  engêt pawarta ing dangu, ing selang ana ngulami, awas ta kyai
jaiman, sumêdya badhe dipun panggihi, mula lêjang lampahira,
ngilen gya mangidul prapti.

46.  dhusun selang prênahipun, pitaken wus den têdahi, wismane kyai
jaiman, Surawijaya lumaris, malêbêt pêkarangan, ki jaiman nuju linggih.

47.  pribadi nglekor neng lêbu, Surawijaya ngadhêpi, munggeng ngarsa
tinakonan, sampeyan kandha ing pundi, kula dereng nate pirsa,
Surawijaya mangsuli.

48.  kula tiyang kitha dhusun, pun Surawijaya nami, sêdya umarak
sampeyan, inggih badhe niyat ngaji, anuwun wulang sampeyan,
kyai jaiman ling nya ris.

49.  ngaji punapa maring sun, botên bisa êmring êmring, kabeh wus
kadarbe uga, maring manungsa sêjati, tandhane ngêsat sêgara,
tinêkan sabarang kapti.

50.  enggal jêngandika wangsul, tan susah ngaji mring mami, jêngandika
sampun kêbak, angluwihi kawruh mami, kantun pangluluhing
badan, gênihara mêndhêm bumi.

51.  kula mumuji jumurung, Surawijaya nulya mit, kadya ginugah
tyasira, duk sinung sasmita dêling, kêtang tan wangsul mring
kutha, lingsêm ing kadange sami.

52.  cipta mangsana kang ngrêngkuh, mundhak angrêrudah ati, nadyan mulih
mring cukilnya, kêlamon datan paasil, puwara kabuya buya,
tanggung tanggung luwung mati.

53.  agung rinasa jro kalbu, lajêng denira lumaris, mangidul ngambah
banarja, baskara tambis tumiling, mepu riwe mara wayan, cinipta
jênu usadi.

54.  nabrang narmada wus langkung, bumi urut sewu prapti, ngetan
anjok pêjuritan, kêtrek mulat milang miling, ana pomahan
bawera, samun sêmune wus lami.

55.  krêna taruna mumbuk mumbuk, pala kitri ragas agring, labêt
datan piniyara, wrêksa bêndha gêng sauwit, Surawijaya nglon cipta,
ing kono patut den nggoni.

56.  mêrtapa mongsa ma wêruh, yen bisa ngluwat jro bumi, nanging kewuhan
tyasira, sapa kang sun kang akardi, nuju ana bujang liwat, duk sangking
andhudhuk gasir.

57.  pacule juga pinanggul, pan sarwi anyangking kêpis, Surawijaya têtanya,
adhi ngriki desa pundi, lan pomahan kidul nika, samun sintên kang duweni.

58.  pun bujang aris sumaur, pêjuritan inggih ngriki, nika kang gadhah pêmahan,
awasta ki Nalagati, gih sawêg ginanjar lara, tyang sêrayat sampun lami.

59.  Surawijaya lingnya rum, adhi minta praya mami, dika damêlkên
kêluwat, ajêng kula angge guling, adhi tulunga sêdhela, pun bujang
dumadak gampil.

60.  pundi gone kang adhi nuwuk, Surawijaya ngêcungi, nika sangking
soring bendha, kalih nulya amarani, damêl kaluwat wus dadya,
Surawijaya nglêbêti.

61.  ngadhi nuli dika tutup, mung ngangge tabag kariyin, nuntên urugan
lêmah, kang kinen sigra ngulati, antuk tabag wus tinatrap,
lajêng ingurugan siti.

62.  wus rampung tinilar gupuh, mêlng-mêlang jroning ngati, kocapa
Surawijaya, kang angluwat jroning bumi, yêkti datan cipta gêsang,
sinangaja megatruhi.

Posted in: BABAD